czas trwania: ok. 30 minut
Co to jest klub wiedzy (learning circle) i P2PU?
Klub wiedzy (learning circle) to grupa osób spotykających się po to, by wspólnie się czegoś uczyć korzystając z darmowych kursów online. Metodę tę wprowadziło Peer 2 Peer University (P2PU).
P2PU to organizacja non-profit zajmująca się przygotowywaniem i realizacją różnych inicjatyw edukacyjnych alternatywnych wobec edukacji formalnej i wyrównujących szanse różnych grup społecznych.
Chociaż P2PU tworzy niewielki zespół, kluby wiedzy zdążyły już dotrzeć do wielu krajów na sześciu kontynentach. Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że jest to projekt oddolny, wykorzystujący narzędzia open source i bezpłatne zasoby. Dlatego praktycznie każdy może założyć klub wiedzy i dostosować jego formułę oraz zasoby edukacyjne do potrzeb lokalnej społeczności. Wartości, którymi się kieruje P2PU to: równość, działanie na rzecz społeczności oraz partnerskie, wzajemne uczenie się (ang. peer learning).
learning circle (ang. learning = nauka, uczenie się; circle =koło, okrąg)
Peer 2 Peer University (ang. peer = osoba o równym wieku lub statusie lub umiejętnościach; peer to peer (peer 2 peer) = bezpośrednio, wzajemnie)
Kluby wiedzy mogą działać na różne sposoby, ale wszystkie mają wspólne cechy:
Kluby wiedzy korzystają z darmowych materiałów edukacyjnych, takich jak bezpłatne kursy online. Uczestnicy spotkań nie ponoszą żadnych opłat, podobnie jak osoby czy instytucje prowadzące kluby.
Kluby wiedzy spotykają się zazwyczaj na 1,5 godziny w tygodniu, przez 6-8 tygodni. Jednak formuła klubów jest elastyczna i zależy od potrzeb grupy, specyfiki danego kursu i postawionych sobie celów. Naszym zdaniem, mniej niż 4 tygodnie to zbyt krótko, by uformować i zintegrować grupę. Z kolei ponad 8 tygodni to zbyt długo, by utrzymać zaangażowanie uczestników i uczestniczek klubu. Czasem grupy kontynuują spotkania po czasie przeznaczonym na działanie klubu, lecz nie należy tego oczekiwać.
Każdy klub ma moderatorkę czy moderatora, którzy nie muszą posiadać wiedzy eksperckiej z tematyki kursu. Wystarczy przeszkolenie się i odrobina praktyki. Oprócz organizowania cotygodniowych spotkań, do Twoich zadań należy:
Podstawowym założeniem w klubach wiedzy jest idea wzajemnego uczenia się, zgodnie z którą ważna jest wiedza i doświadczenie każdej osoby uczestniczącej w spotkaniach. Wzajemne uczenie się opiera się na trzech zasadach:
Wzajemne uczenie się powoduje, że każdy może jednocześnie uczyć się i uczyć innych, działać i obserwować, mówić i słuchać. Pozwala to osobom z różnych środowisk o różnych doświadczeniach rozwijać przydatne umiejętności społeczne, a także osiągać więcej, niż gdyby uczyły się same. Możemy wyrazić to słowami „wszyscy jesteśmy nauczycielami, wszyscy jesteśmy uczniami”.
Gromadząc osoby zainteresowane jakimś tematem, masz już podstawę do stworzenia otwartego, partnerskiego środowiska do nauki. Naszym zdaniem kluby wiedzy najlepiej działają wtedy, gdy uczestniczy w nich od 4 do 15 osób (do 10 osób online). Po przekroczeniu tej liczby zadania moderatora mogą być już trudne do udźwignięcia. Trzeba jednak przyznać, że zdarzały się zarówno 3-osobowe kluby wiedzy jak i 60-osobowy klub wiedzy wspierany przez zespół moderatorów.
Każde spotkanie klubów wiedzy ma określoną strukturę. Jej poszczególne części to: rozgrzewka, czytanie i oglądanie materiałów kursu, zadania oraz refleksje.
Rozgrzewka Cotygodniowe spotkanie klubu zaczyna się krótkim, 5-10-minutowym wprowadzeniem. To dobra okazja do zapoznania się z pozostałymi osobami uczestniczącymi w klubie lub przypomnienia sobie, kto jest kim, a także do wyznaczenia celów danego spotkania. Można tu wykorzystać „icebreakery” (ćwiczenia “przełamujące lody”), zrobić rundkę z pytaniem lub podsumować dotychczasowe spotkania klubu.
Czytamy i oglądamy Znaczna część spotkań klubu wiedzy jest przeznaczona na pracę z kursem online. W przypadku niektórych tematów (np. projektowania stron internetowych czy zdobywania podstawowych kompetencji cyfrowych), warto, aby każda osoba pracowała przy jednym komputerze i samodzielnie wykonywała zadania. W przypadku innych tematów (np. dotyczących wystąpień publicznych lub rozmów kwalifikacyjnych), bardziej zasadne będzie wyświetlanie materiałów na ekranie i wykonywanie zadań w grupie. Ty i Twoja grupa sami wybieracie najlepszą dla Was metodę. Często najlepszym rozwiązaniem jest połączenie pracy indywidualnej z aktywnościami grupowymi.
Działamy/Mówimy/Myślimy Zastosowanie zadań do wykonania oraz dyskusji grupowych sprawia, że Twoja rola jako moderatorki lub moderatora znacznie wykracza poza organizowanie spotkania. Czasami zadania pojawiają się w sposób naturalny, np. jako część kursu, z którym pracuje klub, innym razem trzeba je zaplanować samemu. W dalszej części kursu poznasz aktywności, z których możesz korzystać wspierając wzajemne uczenie się w grupie. Im więcej zabawy, nietypowych aktywności i dyskusji tym większa szansa, że wszyscy będą czerpać przyjemność ze wspólnej nauki.
Refleksje To ważny element koncepcji klubów wiedzy. Mocno rekomendujemy przeprowadzenie ćwiczenia w formie „rundki” z pytaniem o wrażenia i przemyślenia osób uczestniczących na końcu każdego spotkania klubu.
✒️ Z pewnością zauważysz, że w każdym module tego kursu zastosowaliśmy ten sam, opisany wyżej, podział, który stosujemy w przypadku spotkań klubów wiedzy. Właśnie dlatego możesz ten kurs przeprowadzić w formie klubu wiedzy! Pamiętaj jednak, że nie wszystkie kursy online są przyjazne tej formule i niektóre wymagają dostosowania do potrzeb klubu. Będzie to także Twoim zadaniem jako moderatorki/moderatora. Więcej na ten temat dowiesz się w dalszej części kursu.
Część osób z pewnością przyjdzie na spotkanie klubu oczekując, że będzie to bardziej tradycyjna forma zajęć - z Tobą w roli nauczyciela. Dlatego bardzo istotne jest, by już na początku przedstawić ideę wzajemnego uczenia się i zaprosić grupę do zaangażowania się, współdziałania i współtworzenia klubu.
Dobrym pomysłem jest takie zaaranżowanie przestrzeni, by osoby uczestniczące stanęły lub usiadły w kręgu. Zachęcamy, by osoby znajdowały się w kręgu, gdy tylko jest to możliwe. Jeśli Wasze spotkania odbywają się w pracowni komputerowej, starajcie się stawać w kręgu na początku (w czasie rozgrzewki) i na końcu (w czasie rundy końcowej z refleksją). Samo siedzenie w kręgu od razu wywołuje pytania, które wzmacniają ideę wzajemnego uczenia się: czym różni się to spotkanie od zwykłych zajęć szkolnych? Kto jest ekspertem, skoro nikt z nas nie stoi przy tablicy?
💻 Podczas spotkań online “ustawienie się w kręgu” zastępuje włączenie kamerek przez wszystkie osoby uczestniczące w spotkaniu.
Przeczytaj kilka wypowiedzi moderatorów i moderatorek klubów wiedzy - to są ich wrażenia po pierwszym klubie wiedzy. Sprawdź, jakie mają rady dla osób, które chciałyby zacząć prowadzić klub wiedzy.
Obawiałam się, że w trakcie spotkań uczestnicy zaczną z nich rezygnować, ale okazało się, że odpowiada im forma spotkań, to, że mogą się uczyć wspólnie, dyskutować, oglądać i czytać. Dzięki tym cotygodniowym spotkaniom wytworzył się taki rytuał (czwartkowe spotkania online). Iwona
W przypadku szkoleń online koniecznie zrobić wcześniej szkolenia z obsługi platformy. Podzielić na mniejsze grupy, jeśli będą brać w nich udział osoby powyżej 65 roku życia. Anita
Staraj się dać uczestnikom poczucie mocy sprawczej i oddaj im czasem funkcję gospodarza. Ich pomysły są bardzo pomocne, a sugestie dotyczące tematów, sprawiają, że chętniej uczestniczą w Twoim klubie. Żaneta i Artur
Potrzebujesz konta P2PU po to, by utworzyć klub wiedzy i nim zarządzać. Uczestnicy i uczestniczki klubu nie zakładają konta - podczas zapisywania się do klubu podają tylko swoje imię i adres e-mail. Osobę, która nie korzysta z e-maili, możesz samodzielnie zapisać do klubu wpisując jej numer telefonu - będzie wtedy otrzymywać powiadomienia SMS.
Strona P2PU daje dostęp do narzędzi i materiałów, których potrzebujesz, by prowadzić kluby wiedzy. Oto niektóre z nich:
Pomysł na kluby wiedzy nie jest właściwie niczym nowym. Wręcz przeciwnie, edukacja otwarta, bez przymusu, na której opiera się koncepcja P2PU Learning Circles, ma długą tradycję.
Więcej informacji o zagadnieniach poruszanych w tej części znajdziesz w pierwszym module podręcznika Jak prowadzić klub wiedzy. cz.1